محـــــــــــــــــــبــــــــــان مهــــــــــــــــــدی او خواهد آمــــــــــــــــــــــــــــــد.........
کشاورزی نوین وحفظ سرمایه های طبیعی ، مقالات آب وخاک...........
محـــــــــــــــــــبــــــــــان مهــــــــــــــــــدی او خواهد آمــــــــــــــــــــــــــــــد.........
کشاورزی نوین وحفظ سرمایه های طبیعی ، مقالات آب وخاک...........
حق الله ، حق النفس و حق الناس...
دلم برای تو تنگ است ای سرا پاخوب
دلم برای تو تنگ است ای سرا پاخوب
دلم برای تو تنگ است مثل تنگ غروب
چه لحظه های غریبی که بی تو میگذرند
چه روزگارعجیبی است بی تو ای محبوب
چقدربی تو به غربت شکست خاطرخاک
نیامدی وعطش درعطش زبانه کشید
نیامدی وزمین شعله شعله درتب شد
نشست خاطرآیینه هابه آه ملال
شکست خلوت آدینه ها به زمزم اشک
چقدر بی تو به حسرت دلم لبالب شد
نسیم نرگسی از گلشنی نمی خیزد
که تا به دامنش اندوه من بیامیزد
کسی کجاست غریب آشنا در این غربت؟
که از تبسم او روزگار تازه شود
و از شمیم نفس های اوغزل خیزد
تمام ثانیه ها بی تو میرود غمناک
ولحظه ها همه بی مهر تو غروب آلود
دلم هوای تو کرده است ای سخاوت محض
دلم هوای تو کرده است ای حلاوت وصل
دلم هوای تو کرده است باتمامت عشق
دلم هوای تو کرده است با تمام وجود
تودرکدام دیاری توبا کدام بهار؟
تودر کجای زمینی چه دیر شد دیدار
نشان کوی تو پرسیم از کدامین یار؟
زمین کویر تب آلوده ایست طوفان خیز
زمان خزان غم انگیز بی تو در تکرار !
بیا که مژده وصلت زمان به رقص آرد
بیاوداغ دل از خاطرزمین بردار !
یادم باشد حرفی نزنم که دلی بلرزد.
خطی ننویسم که آزار دهد کسی را!
یادم باشد که روز و روزگار خوش است وتنها دل ما دل نیست.
یادم باشد جواب کینه را با کمتر از مهر و جواب دورنگی را با کمتر از
صداقت ندهم.
یادم باشد باید در برابر فریادها سکوت کنم و برای سیاهی ها نور بپاشم.
یادم باشد از چشمه درسِ خروش بگیرم و از آسمان درسِ پـاک زیستن.
یادم باشد سنگ خیلی تنهاست،
یادم باشد باید با سنگ هم لطیف رفتار کنم مبادا دل تنگش بشکند.
یادم باشد برای درس گرفتن و درس دادن به دنیا آمده ام،
نه برای تکرار اشتباهات گذشتگان!
یادم باشد زندگی را دوست دارم!
یادم باشد هر گاه ارزش زندگی یادم رفت در چشمان حیوان
بی زبانی که به سوی قربانگاه می رود ، زل بزنم تا به مفهوم بودن پی ببرم.
یادم باشد می توان با گوش سپردن به آواز شبانه ی دوره گردی
که از سازش عشق می بارد به اسرار عشق پی برد و زنده شد.
یادم باشد معجزه قاصدکها را باور داشته باشم
یادم باشد گره تنهایی و دلتنگی هر کس فقط به دست دل خودش باز می شود.
یادم باشد هیچگاه لرزیدن دلم را پنهان نکنم تا تنها نمانم.
یادم باشد هیچگاه از راستی نترسم و نترسانم.
یادم باشد زنده ام.
یادم باشد خواهم مرد روزی!
یک وقتای باید روی یک تکه کاغذ بنویسی" تعطیل" است
و بچسپانی پشت شیشه افکارت
باید به خودت استراحت بدهی دراز بکشی"
دستهایت را زیر سرت بگذاری به آسمان خیره شوی"
و بیخیال سوت بزنی در دلـت بخنــدی به تمام افـکاری
که پشت شیشه ی ذهنت صف کشیده اند
آن وقت با خودت بگویی
بگذار منتـظـر بمانند…
گنیش عالمده گوروم هر لحظه اونو زار اولسون
منی هر لحظه بو دنیا ده پریشان ائلدی
بو خمار گوزلریمی گور نجه گریان ائلدی
آیریلیقلار ادونا سینه می یاندیر دی فلک
شاختادان اللریمی ظلمیله دوندور دی فلک
قویمادی ناله سسیم دن یوخو گلسین گوزومه
باخمادی او جانی یانمیش نه یالان نه دوزومه
چوخ شقاوتله بوتون وارلیقیمی آلدی فلک
نه یامان گونلره یورقون جانیمی سالدی فلک
ئوزگه دیله قاتسان، بو اصیل دیل، اصیل اولماز
ئوز شعرینی فارسا-عربه قاتماسا شاعر
شعری اوخیانلار، ائیشدنلر کسیل اولماز
فارس شاعری چوخ سوزلرینی بیزدن آپارمیش
"صابر" کیمی بیر سفره لی شاعر،پخیل اولماز
تورکون مثلی فولکلری دنیادا تکدیر
خان یورقانی،کند ایچره مثل دیر،میتیل اولبماز
آذر قوشونی،قیصر رومی اسیر ائتمیش
کسری سؤزیودیر بیر بئله تاریخ ناغیل ائولماز
پیشمیش کیمی ، شعرین ده گرک داد-دوزی اولسون
کند اهلی بیلر لر کی دوشابسیز خشیل اولماز
سؤزلرده جواهر کیمی دیر، اصلی بدلدن
تشخیص وئرن اولسا بوقدر زیر-زبیل اولماز
شاعر اولا بیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعر
مس سن ،آبالام ، هر ساری کوینک قیزیل اولماز
چوق قیسّا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شیطان
چوق دا اوزون اولما کی اوزون دا عقیل اولماز
مندن ده نه ظالم چیخار ، اوغلوم ، نه قصاص چی
بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قیزیل اولماز
آزاد قوی اوغول عشقی طبیعت ده بولونسون
داغ-داشدا دوغولموش دلی جیران حمیل اولماز
انسان اودی تودسون بو ذلیل خلقین الیندن
الله ی سؤرسن ، بئله انسان ذلیل اولماز
چوق دا کی سرابون سویی وار یاغ-بالی واردیر
باش عرشه ده چاتدیر سا سراب اردبیل اولماز
ملت غمی اولسا،بو جوجوق لارچؤپه دؤنمز
اربابلار یمیزدن دا قارینلار طبیل اولماز
دوز واختا دولار تاخچا-طاباق ادویه ایله
اوندا کی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز
بو " شهریار " ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه
هر آنجه از دیفن باخیا میخواهید بدانید
همه چیز درمورد دیفن باخیا
بسمه تعالی
دیفن باخیا
( (Dieffen bachia amoena
دیفن باخیا
فارسی اصیل: سمبرگ (اشاره به سمی بودن برگ آن)
فارسی رایج: دیفن باخیا
نام انگلیسی: عصای لالی، Dumb cane
نام علمی: Dieffen bachia amoena
چکیده:
نام این گیاه، از نام(جوزف دیفن باخ) (وفات، 1863 )، سر باغبان گیاهشناسی وین گرفته شده است. این گیاه که بومی آمریکای جنوبی و مرکزی است چندین نوع دارد و به دلیل داشتن برگهایی با طرحهای زیبا بسیار مورد توجه مردم جهان قرار گرفته است. گیاهی مقاوم است و به دلیل سادگی نگهداری در اکثر آپارتمان ها دیده می شود. (Anzaliflowers و خلیقی،1385)
مقدمه:
دیفن باخیا، گیاهی است با برگ های زیبا از خانواده آراسه ARACEAE که گاهی در صورت بالا بودن سن گیاه و مهیا بودن شرایط ، گلهای کوچکی که بیشتر شبیه گلهای آروم لی لی هستند، می دهد که البته خیلی کم دیده می شود (طول گل آن به 13 سانتیمتر می رسد ولی چندان مشخص نیست) برگها تقریبا بیضی کشیده با نوک تیز و در روی ساقه بطور مارپیچ بوجود می آیند. (Anzaliflowers)
دیفن باخیا به بیماری پوسیدگی ساقه حساس است، به طوری که در گلخانه های کرج، هزاران پایه از آنها در بهار سال 1360 مبتلا به بیماری پوسیدگی ساقه شدند. برای جلوگیری از این عارضه تهویه آنها با فاصله بیشتر گلدانها، دقت در آبیاری، به نحوی که شاخه و برگ گیاهان خیس نشوند، و محلول پاشی با زینب توصیه شده است.
ضدعفونی خاک و بسترهای کاشت و حتی گلدانها قبل از کشت و کار این محصول، مهم به نظر می رسد. ارقام مختلف دیفن باخیا که به دلیل شکل و رنگ و اندازه برگها از یکدیگر کاملا متمایزند، همگی مخصوص گلخانه های گرم و مرطوبند و زمانی که به آپارتمانها منتقل می شوند محیط کم نور و سایه آنجا را به خوبی تحمل می کنند.( حسنی زاده، 1379)
ارتفاع این گیاه به ۶۰ تا ۱۲۰ سانتی متر میرسد. طول برگ ها در گیاه بالغ ۵۰ تا ۶۰ و عرض آن حدود ۲۰ سانتی است.
ساقه های نرم و آبکی و برگهایی به رنگ سبز بالکه های سفید و زرد و رگبرگهای اصلی کاملا مشخص دارد که از دو طرف برگ دیده می شوند. برگها بسته به نوع گیاه ، پهن و درشت و یا نسبتا کوچکند. ساقه اصلی غالبا بدون انشعاب است، و برگهای انتهایی مداوم در حال فعالیت و رشد می باشند. در بیشتر رقم ها برگهای پایین به تدریج می ریزند و ساقه گیاه حالت لخت به خود می گیرد، که در این صورت گیاه زیبایی خود را از دست می دهد. طول برگ های شکننده این گیاه ممکن است تا 47 سانت نیز برسد و پهنای برگ ها نیز به نصف این مقدار افزایش می یابد. (حسنی زاده، 1379)
مکان:
این گیاه به مکانی با نور کافی و رطوبت بالا نیاز دارد. اما نباید مکان آن آفتابی باشد (معشی و نوریان اشرف،1378)
گونه ها:
1- Dieffen bachia bausei
گونه ای است مقاوم و فراوان که دارای برگهایی به رنگ زرد و سبز و به طول 25 سانتیمتر است. بر روی برگهای این گیاه تعداد زیادی نقطه های سبز رنگ و گاهی اوقات سفید رنگ دیده می شود. دور تا دور لبه این برگها را نواری باریک و سبز رنگ پوشانده است که با بالا رفتن سن گیاه رنگ آن تیره می شود.
2- Dieffen bachia macrophyllia
بر روی برگهای آن هیچ گونه طرحی دیده نمی شود. این گیاه دارای ساقه ای است سبز رنگ که برگ هایی به رنگ سبز تیره و چرمی مانند بر روی آن رشد می کنند. بهتر است اینگونه را در سایه نگه داشت.
3- Dieffen bachia maculata
موطن آن که Dieffen bachia picta نیز نامیده می شود، برزیل است. این گیاه دارای ساقه ای است محکم که طول آن گاهی اوقات به 1 متر نیز می رسد. برگ های کشیده ان دارای طرح هایی به رنگ سفید و زرد است. تاکنون واریته های متفاوتی از ای« گونه پرورش داده شده اند. معروفترین آنها عبارتند از: (Jenmannii)، (Magnifica) و (Julius roehrs). حتی کارشناسان نیز گاهی اوقات در تشخیص آنها دچار مشکل می شوند.
4- Dieffen bachia seguine
دارای برگ هایی است مسطح و کمی کمانی. این برگ ها راه راه اند و روی آنها نقاطی سفید رنگ دیده می شود. معروفترین واریته های آن عبارتند از: (Nobilis) و (Irrorata)(خلیقی،1385)
نیازها
نور:
نور غیرمستقیم بهترین نور برای گیاه است و نسبت به نور مستقیم آفتاب حساس است و آسیب می بیند. در صورت کمبودِ نور، گیاه علفی و ساقه هایش دراز می شود.
معمولاً در نور معمولی ساختمان خوب رشد می کند و به هر نوری به جز تابش مستقیم سازگار است .نژادهای برگ تیره نسبت به سایه مقاوم هستند.
گیاه را هر چند وقت یک بار بچرخانید تا برگ ها به یک طرف منحرف نشود .
دما:
بهترین درجه حرارت برای آن بین 13 تا 18 درجه است، برای مدت کمی در 10 درجه نیز مقاومت می نماید ولی ممکن است برگهای پایین ریزش نمایند.در صورتی که درجه حرارت بالاتر 24 باشد غبار پاشی و آبیاری زیادی توصیه می گردد.
معمولاً فقط در فصل زمستان باید در اتاق نگهداری شود و در بقیه فصول می تواند دمای محیط را تحمل کند؛ البته نسبت به سرمای بیش از اندازه حساس است .
آبیاری:
آبیاری با آب سبک بدون املاح توصیه می گردد. در تابستان هفته ای 2 تا 3 بار کافی است و در زمستان هفته ای یک بار. این گیاه نسبت به خشکی مقاومتر است تا آبیاری بیش از اندازه. اگر درجه حرارت پایین 16 درجه باشد اجازه دهید بین دو آبیاری سطح خاک گلدان خشک شود.
در بیشتر منازل به دلیل آبیاری بیش از اندازه گیاه پوسیده می شود و از بین می رود.
شکل شماره 4 : تاثیر آبیاری بیش از اندازه بر روی برگهای دیفن باخیا
رطوبت:
در تابستان غبار پاشی روزانه پیشنهاد می گردد. به خصوص اگر دما بالای 24 باشد. ریختن آب در زیر گلدانی سنگریزه دار (به طوری که ته گلدان با آب در تماس نباشد) جهت تامین رطوبت اثر مثبت دارد.
درصورتی که گیاه در اتاق نگاهداری شود می توان رطوبت آن را به یکی از سه روش زیر تا اندازه ای تنظیم و تامین نمود .
الف: در هوای گرم زمانیکه درجه حرارت از 22 درجه تجاوز می کند آب را بوسیله اسپری روی آن بپاشند .
ب: آب باید کاملا خالص باشد و در غیر اینصورت اثر املاح روی برگهای آن باقی می ماند .
پ: گیاه در تابستان و در فصل رویش به آب نسبتا زیاد نیاز دارد و در زمستان باید مقدار آنرا کم کرد.
تغذیه:
هر ماه یک بار با کود مخصوص گیاهان زینتی ، گیاه را تغذیه مصنوعی نمایید. در فصل رشد باید به گیاه کود مایع کامل داده شود .
خاک:
این گیاه به زهکشی خوبی نیاز دارد بنابراین خاک برگ برای این گیاه مناسب است (مخلوط یک قسمت خاک رس و یک قسمت کود حیوانی و دو قسمت برگ ). زیاد بودن کود حیوانی باعث پوسیدگی آن می شود. (jardinig.blogfa و مرعشی و نوریان اشرف، 1378)
تمیز نمودن برگها:
با اسفنج مرطوب برگها را هر ماه تمیز نمایید.چون شیره آن سمی و با تماس به نقاط حساس بدن مانند لب، تولید تاول و لکنت زبان می نماید، به همین علت پوشیدن دستکش و یا شستن دستها در هنگام کار با این گیاه الزامی است. جهت تمیز نمودن برگها با دست چپ برگ را نگه دارید و با دست راست با اسفنج و یا پارچه مرطوب به ملایمت هر 3 هفته یک بار برگها را تمیز نمایید. مواظب باشید برگها خراشیده نشوند. (jardinig.blogfa)
تعویض گلدان:
فصل تعویض گلدان در ابتدای بهار و قبل از شروع رشد آن است. (پیش بین، 1380)
تکثیر:
جدا کردن «پاجوش» های ریشه دار و کاشتن آنها، یا قلمه زدن ساقه ی برگ دار و بدون برگ؛ بدین ترتیب که ساقه های برگدار را پس از جدا کردن از گیاه، چند ساعت تا یک روز در هوای آزاد بگذارید تا محل های برش خشک شود و در یک ظرف آب قرار دهید تا ریشه دهد و سپس کاشته شود، یا قلمه ها را در ماسه بکارید و از قلمه های بدون برگ و دارای حداقل یک جوانه به اندازه 5 سانتیمتر ببرید و بعداز دو روز قرار دادن در هوای آزاد، به صورت افقی، طوری که جوانه به سمت سطح خاک باشد بکارید تا پس از ریشه دار شدن آنها را در گلدان های جداگانه کشت کنید.
این گیاه بوسیله قلمه علفی ساقه و یا قلمه چوبی، یا خواباندن هوائی زیاد می شود. اگر برگهای پائین ساقه از بین رفته اند، می توان ضمن اینکه از چنین گیاهی قلمه گرفت آنرا نیز اصلاح و به فرم طبیعی بازگردانید.
تکثیر به روش خواباندن هوائی :
این روش یکی از ساده ترین راه ریشه دار کردن گیاهان می باشد و بیشتر برای گیاهان زینتی که برگهای پائینی خود را از دست داده اند بکار می رود .
بدین منظور قسمتی از ساقه را برحسب نوع گیاه به یکی از سه شکل زیر با چاقوی تیزی شکاف میدهند .
تقسیم هوائی دیفن باخیا همانند فیکوس مراحل مختلف بالا را بایستی رعایت نمود .
1 – حلقه ای پیرامون پوست گیاه بطول در حدود 5 سانتیمتر برمیدارند .
2 – شکافی بصورت V عمودی بر ساقه گیاه حد اکثر باندازه یک سوم قطر شاخه ایجاد می نمایند .
3 – برش مورب از طرف پائین ساقه به بالا و شکافی مورب حداکثر یک دوم قطر شاخه ایجاد میکنند و برای جلوگیری از بسته شدن شکاف یک تکه چوب کوچک بین دو لبه آن قرار می دهند.
هدف از شکاف دادن ساقه قطع آوندهای آبکش حاوی شیره پرورده می باشد .
زیرا شیره خام توسط آوندهای چوبی به بالای گیاه میرسد . در اثر عمل فتوسنتز ( کربن گیری ) بصورت شیره پرورده درآوندهای آبکش بطرف پائین آمده و در نقطه بریده شده مجتمع گشته و سبب ریشه دار شدن گیاه می گردد .
پیرامون قسمت بریده شده را توسط یک کیسه پلاستیکی حاوی خزه و یا پیت مرطوب میپوشانند و پس از تشکیل ریشه ها ساقه گیاه را از زیر ریشه قطع می کنند .
فصل خواباندن هوائی زمان فعالیت گیاهان یعنی بهار تا اواسط تابستان می باشد .
تکثیر به روش قلمه زدن :
پس از اینکه بطریق خواباندن هوائی قلمه ریشه داری بدست آوردیم میتوان از باقیمانده گیاه با وجودیکه بدون برگ می باشد نیز قلمه گرفت .
اگر طول گیاه زیاد باشد 15 سانتیمتر از پایه مادری را نگاهداشته و بقیه آنرا به قلمه های کوچکی تقسیم کرده ، بقسمی که هرکدام از قلمه ها حد اقل دارای یک جوانه باشد .
مراحل مختلف قلمه زدن دیفن باخیا:
این قلمه ها را بطور جداگانه و یا تعدادی از آنها را بطور افقی در روی گلدانی که دارای پیت (تورب) میباشد قرار داده و برای نگاهداری رطوبت گلدان را در کیسه نایلونی بگذارند .
پس از چندی قلمه ها ریشه دار خواهند شد و پس از ظاهر شدن برگها ، آنها را از کیسه نایلون خارج کنند . باقیمانده پایه مادری نیز بتدریج جوانه زده و گلدان دیگری را بوجود می آورد .(پیش بین،1383وکارگر1380)
نکته:
قرار دادن چند قرص ضد بارداری در خاک گلدان یا حل کردن آن در آب و آبیاری گیاه باعث افزایش رویش پا جوش ها می شود که تکثیر آنها خیلی راحت تر است.
همیشه گیاهان خود را با کودهای مایع موجود در بازار آبیاری کنید. هر 15 روز یک بار کود مایع را به نسبت مشخصی که از طرف تولید کننده معین می شود در آب حل نمایید و گیاه را با آن آبیاری کنید.
احتیاط:
این گیاه مانند برگ انجیری بسیار سمی است و باید از دسترس نوزادان و کودکان نوپا که احتمال می دهید برگ های آن را به دهان بگذارند، دور نگهداشته شود. در صورت بلعیده شدن، به دهان و زبان آسیب می رساند و شخص قادر به تکلم نیست. (کارگر، 1380 و مرعشی و نوریان اشرف، 1378 )
عوارض و درمان دیفن باخیا:
- برگها زرد و تار عنکبوت زیر آنها مشاهده می‌گردد: عامل ، کنه ریز قرمز است. هر دو هفته یکبار با سم کنه کش گیاه را سمپاشی نمایید تا علائم برطرف گردند.
- برگها خشک شده و سقوط می‌نمایند: هوا خیلی گرم و خشک است. رطوبت خاک را بازدید و در صورت لزوم آبیاری نمایید. غبار پاشی را فراموش نکنید و گیاه را به محل خنک‌تری منتقل نمایید.
- لکه‌های سوخته روی برگها است: در آفتاب غبارپاشی نموده‌اید ، اگر چه گیاه به غبار پاشی نیاز دارد ولی بهترین موقع آن صبح و عصر در سایه است.
- بعضی از برگها و ساقه‌ها می‌پوسند: عامل آن قارچ بوتری تیس که خود ناشی از هوای سرد و مرطوب است، غبارپاشی را کمتر کنید. گیاه را در درجه حرارت 16 درجه سانتیگراد نگه دارید و با سم قارچ کش سمپاشی کنید.
- برگها رنگ پریده و به سفیدی گرایش نموده‌اند: یا نور زیاد است و یا احتیاج به کود دهی دارد.شرایط را بازدید و نارسایی را رفع کنید.
- زخمهای سفید پنبه‌ای شکل روی برگها و قاعده آنها مشاهده می‌گردد: حشره آفت عامل آن است. گیاه را هر دو هفته یکبار با سم حشره کش نفوذی سمپاشی نمایید.
- برگهای پایین زرد و لکه‌های قهوه‌ای در حاشیه آنها مشاهده می‌گردد: آبیاری بیش از اندازه است. اجازه دهید سطح خاک گلدان در فاصله بین دو آبیاری خشک شود سپس با میزان کمتری آبیاری را انجام دهید.
- برگهای پایین به طرف داخل می‌پیچند و خشک می‌شوند: کاملا طبیعی است با بالا رفتن سن گیاه برگهای پایین می‌ریزند. بهتر است گیاه را به محل خنک‌تری منتقل نمایید.
- برگها رنگ پریده و سقوط میکنند: هوا خیلی سرد است. گیاه را به محل گرمتری منتقل نمایید. ( jardinig.blogfaو (Anzaliflowers
ارتباط با سایرین:
- تاکسونومی: گیاه دیفن باخیا برحسب خویشاوندی با سایر گیاهان رده بندی می‌شود و جایگاه این گیاه از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص می شود.
- مورفولوژی: تنوع ریختی گیاه دیفن باخیا مطالعه می‌شود. به عبارتی مطالعه تنوع ریختی این گیاه باعث می‌شود تا بدانیم که با شرایط متفاوت در زیستگاهای مختلف سازگاری این گیاه چگونه صورت می‌گیرد.
- آناتومی: ساختمان داخلی گیاه دیفن باخیا مطالعه می شود.
- مورفوژنز: از ابتدای تشکیل سلول تخم گیاه دیفن باخیا تا بوجود آمدن شکل این گیاه مطالعه می شود.
- فیزیولوژی: نحوه کار و فعالیت گیاه یاس از سطح اندامکهای درون سلول تا بافتها، اندامها و خود گیاه دیفن باخیا مطالعه می شود.
- میتولوژی: به مطالعه درباره رشد، تولید مثل و رفتار سلول گیاه دیفن باخیامی پردازد.
- اکولوژی: به مطالعه چگونگی سازش گیاه دیفن باخیابا محیط و ارتباط آنها با یکدیگر می پردازد.
- ژنتیک:چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شیمیایی این عوامل را در گیاه دیفن باخیابررسی می کند. (مرعشی و نوریان،1378 و کارگر،1380)
منابع:
1- "پرورش گل در باغ، خانه، آپارتمان"، نوشته مهندس حسن حسنی زاده،سال انتشار:1379
2-""پرورش گلها و گیاهان زینتی، در باغ، خانه و آپارتمان"، گردآوری و تدوین: پریناز مرعشی و حسن نوریان اشرف، نوبت چاپ: دوم، 1378، ناشر:انتشارات فرهنگ جامع.
3- "پرورش گلها و گیاهان"، مهندس منوچهر کارگر، سال انتشار:1380.
4- "گلکاری"، دکتر احمد خلیقی، چاپ دهم، پاییز 1385، چاپخانه فرهنگ معاصر، صفحات 144و 145.
5- "گلهای آپارتمانی و مشاوره گیاهپزشکی"، مهندس اسماعیل پیش بین، چاپ پنجم،سال انتشار:1383ناشر: نوپردازان، صفحات 118 و 119.