آیا تا به حال سبزیها و میوههایی را که در خانه پرورش مییابند؛ با آنچه
از بازار میخرید؛ مقایسه کردهاید؟ میتوان تفاوت اندکی که در طعم، بو و
مزهی آنها با یکدیگر وجود دارد را احساس کرد. ضمن اینکه مصرف آنچه
شما از باغچهی خودتان برداشت میکنید؛ قابل اطمینانتر و لذتبخشتر از
موادی است که در بازار خریداری میکنید. از میان سایر موادغذایی،
سیبزمینی از آنجا که کشت و برداشت آن از لحاظ رشد و ذخیره، بسیار آسان
است؛ یکی از محبوبترین سبزیهاست. امروز سیبزمینی یکی از بزرگترین و
پرکاربردترین محصولات غذایی جهان است و تولید آن هر روز بیشتر میشود.
کاشت سیبزمینی در باغچه سیبزمینی
به سه نوع زودرس، معمولی و اصلی تقسیم میشود؛ این نامگذاری بر اساس زمان
برداشت محصول سیبزمینی، میزان فضایی که سیبزمینی برای رشد نیاز دارد و
اینکه با چه فاصلهای از یکدیگر و در چه زمان باید کاشته شوند؛ انجام شده
است. اگر فضای زیادی برای کاشت سیبزمینی، ندارید؛ بهتر است
سیبزمینیهای زودرس بکارید. علاوه بر این، مزیت دیگر سیبزمینیهای زودرس،
این است که احتمال آفتزدگی گونههای زودرس، به دلیل اینکه خیلی زود
برداشت میشوند؛ کمتر از گونههای دیگر است. گونههای معمولی، 16 تا
17 هفته بعد از کشت، آمادهی برداشت میشوند. بنابراین با توجه به زمان
کشت، میتوانید از اوایل تیر تا اوایل مرداد، آنها را برداشت کنید. گونهی
اصلی، 18 تا 20 هفته بعد از کاشت، آمادهی برداشت است. معمولا از تیر تا
مهرماه میتوانید محصول سیبزمینی خود را برداشت کنید. گونهی اصلی، بیش
از سایر گونهها، فضای باغچه را میگیرد؛ اما اگر میخواهید بخشی از محصول
سیبزمینیتان را ذخیره کنید؛ بهترین گونه برای شما، گونهی اصلی است.
شیوهی ترغیب به جوانهزنی این
شیوه، به این معنی است که سیبزمینی بذری را قبل از کشت، برای جوانه زدن
آماده میکنیم. حدود شش هفته قبل از کاشت، در مناطق گرمتر، در اواخر دی
ماه و در نواحی سردتر، در بهمنماه، این کار را شروع میکنیم. هر
سیبزمینی بذری، دارای سر گِردتر و ضخیمی است که چند «چشم» دارد. قسمتهای
غده مانند سیبزمینی را طوری قرار دهید که سر ضخیم آن، در بالاترین قسمت
سینی یا جعبهی تخممرغی که برای این کار در نظر گرفتهاید؛ باشد و نیز در
مقابل نور طبیعی زیادی باشد. وقتی جوانهها به یک و نیم تا دو و نیم
سانتیمتر رسیدند؛ آمادهی کاشت در خاک هستند.
چگونگی کاشت سیبزمینیهای
جوانه زده را زمانی که خاک شروع به گرم شدن میکند؛ بکارید. معمولا از
میانهی اسفند یا ابتدای فروردین ماه، زمان مناسبی برای این کار است. ابتدا
شیاری به عمق 7.5 تا 13 سانتیمتر ایجاد کنید؛ عمق دقیق آن بسته به
گونهای که میکارید؛ متفاوت است. قبل از کشت سیبزمینیها، یک لایهی نازک
کود به شیار اضافه کنید. سیبزمینیهای زودرس را در فاصلهی حدود 30
سانتیمتری از هم و 40 تا 50 سانتی متر فاصله بین ردیفها بکارید. سیبزمینیهای
اصلی و معمولی را در فاصلهی 38 سانتیمتری از یکدیگر و 75 سانتیمتر
فاصله بین ردیفها بکارید. غدههای جوانه زده را با دقت برداشته و به آرامی
و به گونهای که جوانهها به سمت بیرون باشند؛ داخل شیار قرار دهید. باید
مراقب باشید که جوانهها نشکنند؛ سپس روی سیبزمینیها را با خاک بپوشانید.
به محض ظاهر شدن جوانهها روی خاک، مقدار دیگری خاک روی آن بریزید تا
جوانهها کاملا زیرخاک قرار گیرند. این کار را باید در فاصلههای زمانی
مشخص انجام دهید. از زمان شروع کاشت، به مدت یک ماه بعد، هر یک از گیاهان
حدود 15 سانتیمتر، خاک در اطراف خود خواهند داشت.
شیوهی برداشت سیبزمینیهای
خانگی شما، بسته به نوع و شرایط پرورش، باید از تیر تا شهریورماه، آمادهی
برداشت شوند. گونههای زودرس را به محض آماده شدن، یعنی زمانی که
جوانههای روی خاک، هنوز سبز هستند؛ میتوانید برداشت و مصرف کنید.
گونههای معمولی و اصلی را میتوان در زمان طولانیتری، معمولا تا
شهریورماه در خاک نگه داشت؛ حتی اگر جوانهی روی خاک، از حالت سبز و تازگی
خود، افتاده باشند. دو هفته قبل از برداشت محصول، جوانههای روی زمین
را بِبُرید؛ با این کار، پوست سیبزمینی، کلفتتر میشود و هنگام برداشت،
آسیب کمتری میبیند؛ انبار کردن آن هم راحتتر میشود.
کاشت سیبزمینی در کیسه در
این روش که در مواقع ضروری، میتوان از آن استفاد کرد و نتیجه و بهرهوری
بهتر و بیشتری هم دارد؛ باید چند عدد سیبزمینی را در یک کیسهی آرد 100
کیلویی که داخل آن خاک ریختهاید؛ قرار دهید؛ به این شکل که ابتدا لبههای
کیسه را تا میزنیم و سیبزمینیها را در عمق دو تا پنج سانتیمتری خاک
قرار میدهیم. با رشد ساقهی سیب زمینی، از میزان تا شدگی سرکیسه، کم کرده و
مقدار مناسبی خاک، شن و گل را در کیسه میریزیم. این کار را تا رسیدن به
لبهی کیسه، ادامه میدهیم. باید کیسه را در جایی قرار دهیم که آفتاب به
خاک و کیسه نتابد؛ در غیر این صورت، گیاه بر اثر کمآبی خشک میشود. اما
خود گیاه باید در برابر آفتاب باشد. با استفاده از این روش، میتوان از یک
کیسهی 100 کیلویی، بین 50 تا 70 کیلو سیبزمینی تولید کرد.
نکات مهم -
سیب زمینیها به نور زیادی نیاز دارند؛ بنابراین آنها را در مکانهای سرد
و مستعد سرما نکارید؛ چرا که سرما به رشد برگهای گیاه لطمه میزند. -
اگر میخواهید در یک زمین پر از علف هرز یا در مزرعهای قدیمی، سبزی
بکارید؛ جالب است بدانید که سیبزمینیها میتوانند با برگهای زودرشد و
زیاد خود، به از بین بردن علفهای هرز کمک کنند. - اگر برای کاشت
سیبزمینی، جای کافی ندارید؛ علاوه بر شیوهی کاشت سیبزمینی در کیسه،
میتوانید سیبزمینیها را در ظرفی بکارید که به اندازهی کافی زهکشی شده و
عمق و عرض آن حداقل 30 سانتیمتر باشد. ظرف را تا نیمه، پر از کود چند
منظوره یا کود مرغوب خاک باغچه کنید؛ دو بذر سیبزمینی را روی کود قرار
داده و بعد روی آن تا فاصلهی 2.5 سانتیمتری از لبهی ظرف، خاک یا کود
بریزید. وقتی قسمتهای غده مانند سیبزمینی، به اندازهی یک بند انگشت
رسیدند؛ باید به آنها آب کافی بدهید. اگر به سیبزمینیها، آب کافی ندهید؛
تعداد آنها کم میشود و کیفیتشان هم پایین میآید.